Kamu harcamalarının bir sınırını tayin etmek ve devlet ekonomisi ile piyasa ekonomisi arasında kaynakların dağılımını sağlayacak kriterler tespit etmek için ortaya sürülen teorilerden biridir. Teorinin başlıca temsilcisi, ünlü İngiliz iktisatçısı ve ikinci Cihan Savaşı sonunda iktidara gelen İngiliz İşçi Partisinin Maliye Bakanı H. Dafton'dut.
Azami Sosyal Fayda Teorisi, devlet ile fert çıkarlarının birbirine uygun olmadığı varsayımından hareket etmekte, bu itibarla devletin ne gibi faaliyetler yapması gerektiğine bizzat kendisinin karar vermesi gerektiğini savunmaktadır. Ancak devlete bu kararında rehberlik edecek prensip, toplum için azami sosyal faydanın sağlanması olmalıdır. Başka deyimle devlet, kamu harcamalarını sosyal faydayı maksimuma çıkaracak şekilde tespit etmeli, faaliyetlerini de buna göre seçmelidir.
Devlet faaliyeti ve kamu harcamaları dolayısıyla toplum yönünden sosyal faydanın azamiye çıkarılması için, her alandaki kamu harcamaları marjinal sosyal faydalarının birbirine eşit olması ve bu faydalar toplamının, devletin gelir toplamasından doğan marjinal zararlar toplamıyla denkleştirilmesi gerekir. Demek oluyor ki, kamu harcamaları o şekilde idare olunacaktır ki, bir taraftan devlet faaliyetlerinin her alanında yapılan harcamaların marjinal sosyal faydaları birbirine eşit olacak. Diğer taraftan vergi, borçlanma ve öteki yollarla şahısların gelirlerini azaltmanın sebebiyet verdiği marjinal sosyal zararlar toplamı da bu faydalar toplamına denk(eşit) bulunacaktır.
Bu teori başlıca şu noktalardan eleştirilmektedir:
Bir kere devletçe yapılmasında sosyal fayda bulunduğu kabul edilen işler, zamana ve topluma göre değişmektedir.
Bundan başka, sosyal faydanın hesaplanması, özellikle ödenen vergiler sebebiyle şahıslar arasında fayda kıyaslaması yapılması imkansızdır.
Nihayet, sosyal fayda sağlıyacağı kabul edilen faaliyetlere ve bunları yürütmek için yapılacak masraflara karar verecek olan devlet, her zaman çoğunluğu temsil etmeyebilir. Bu sebeple, kararlarını belirli bir zümrenin çıkarları açısından vermesi ihtimali vardır.
Bu eleştirilere rağmen, teori, kamu ekonomisine hiç değilse genel bir yön çizmektedir. Bu yön, hakim sosyal ve ekonomik görüşlere göre bir bütün olarak ekonominin gerçekleştirmesi arzu edilen gayelerdir. Demokratik hür toplumlarda bu gayeler, en büyük seçme hürriyeti, içinde ferdlere mümkün olan maksimum refahın sağlanmasıdır.
Almancası : Theorie der maximalen Sozialnutzen.
Fransızcası: Théorie de l'utilié sociale maximale.
İngilizcesi : Theory of maximum social advantage.
(Bk; İhtiyari Mübadele Teorisi. Refah Teorisi).