Sabit gelirli ve genellikle ücretli sosyal gruplar gibi işçilerin de hayat pahalılığından üzüldüklerinde ellerine geçen ücretin satınalma gücünü enflasyonist dönemlerde geniş ölçüde kaybettikleri bilinmektedir. Bu duruma kısmen engel olabilmek işçinin satmalına gücünü hayat pahalılığına otomatik olarak uydurabilmek için eşel mobil (yahut müteharrik ücret baremi veya oynak merdiven) denilen sistemden yararlanılmaktadır.
Eşel mobil sistemi basit anlamıyla hayat pahalılığının belirli bir oranda artması halinde işçi ücretlerine de hiçbir pazarlık veya mücadeleye başvurmadan aynı oranda zam yapılmasıdır. Mesela resmi ve güvenilir kaynakların verdikleri bilgiye göre hayat pahalılığında % 5 bir artış olmuşsa, işçi ücretlerinde de kendiliğinden % 5 bir yükselme meydana gelecek, işverenler bu zamları ödemek zorunda kalacaklardır.
Eşel mobil sisteminin çeşitli uygulama şekillerine rastlanmaktadır. Mesela hayat pahalılığına paralel olarak kendiliğinden artan ücretler sadece asgari ücretler olabileceği gibi, bütün ücret kademeleri de olabilir.
İşçi sınıfının siyasi bir güc haline geldiği bazı ülkelerde eşel mobil sistemi bir kanunla sağlanmıştır. Nitekim Fransa'da 24 Temmuz 1952 tarihinde kabul edilen bir kanun, kanuni asgari ücretleri hayat pahalılığına göre ayarlama mecburiyetini hükümete yüklemiş bulunmaktadır. Buna göre aylık aile tüketim istatistikleri dikkate alınarak fiyat artışlarında % 5 i geçen yükselmeler, asgari ücretlerde otomatik bir artışa yol açmaktadır. Buna karşılık aynı kanuna göre fiyatlardaki bir düşüş asgari ücretlerde herhangi bir indirime sebep olamayacaktır.
Eşel mobil sistemi birçok ülkelerde sözleşmeli karakter taşımakta ve genellikle toplu iş sözleşmelerine konulan hükümlerle sağlanmaktadır. Bu takdirde eşel mobil tatbikatının nisbeten dar bir çerçeveye tekel olduğu görülmektedir.
Türk mevzuatında eşel mobil sisteminin işçi ücretlerine uygulanmasını öngören herhangi bir kanun mevcut değildir. Yalnız devlet personelinin maaş durumu için bu sistemden yararlanılmaktadır. Ancak işçi sendikaları ile işverenler arasında yapılan toplu iş sözleşmelerinde bu sistemin kabul edildiği görülmektedir.
Eşel mobil sistemi ücretleri hayat pahalılığından başka verimlilik esasına göre ayarlamada da kullanılmaktadır. Sistemin bu variyantında başarıya ulaşabilmek için verimliliğin ilmi esaslara göre ölçülmesi gerekmektedir.
Eşel mobil sisteminin başarıya ulaşabilmesi, yani işçileri hayat pahalılığına karşı korurken enflasyonist bir tesir yaratmaması için hükümetin gerekli tedbirler alması, işçi ve işveren teşekkülleri ile devamlı temas halinde bulunması lazımdır. Bu sistemin sosyal siyaset bakımından önemli bir başka yönü de işçi ücretleri arasında farklılaşmayı önlemesidir. Özellikle asgari ücretlere uygulanan eşel mobil sisteminde bu fonksiyon daha bariz şekilde ortaya çıkmaktadır.
Almancası : gleitende Skala. gleitende Lohnskala.
Fransızcası : Ğchelle mobile.
İngilizcesi : sliding scale.
(Bk; fiyat indeksleri).