GECİKMELİ KORELASYON NEDİR? Yazdır

Bir olay (Y) ilişkili bulunduğu bir diğer olay (X) ile aynı zamanda meydana gelmeyip bunu bir süre sonra izliyorsa gecikme'den yahut lag'dan bahsedilir ve (Y) e geciken, (X) e önde giden olay adı verilir. Meselâ bazı istatistiklere göre Birleşik Amerika'da sınaî üretimdeki dalgalanmalar sırasında dayanıksız mamûller üretimi, dayanıklı, mamuller üretiminden bir iki ay sonra maksimuma varıp ona nazaran o kadar gecikmektedir. Bu gibi hallerde (Y) ve (X) e ait zaman serileri arasında korelasyon aranırken (X) serisini gecikme süresince ileriye almak, meselâ seriler aylık ve gecikme süresi 2 ay ise serileri (i) ayına ait olan X değerleri (i+2) ayına ait Y değerlerine tekabül edecek surette tertip etmek ve hesapları bundan sonra yapmak gerekir. Ancak çok kere gecikme belli değildir ve tespiti bahis konusudur Bu takdirde X ve Y leri 7, 2. 3. ... ay (veya yıl) ileriye almak suretiyle çeşitli korelasyon katsayıları hesaplanır. Hangi halde en yüksek korelasyon katsayısı elde edilmişse gecikme süresi, geciken ve önde giden olay hakkında o halde yapılmış olan varsayımların gerçeğe uygun olduğu kabul edilir. Gecikme sıhhatli olarak tayin edilebilmişse (Y) olayının bahis konusu müddet sonraki değeri, (X) in hali hazırdaki değerine göre, önceden kolayca tahmin edilebilir. Ancak gerçekte gecikme süresi sabit olmadığı gibi, bazen maksimuma varışta gecikme olmasına karşılık minimuma inişte gecikme olmaması gibi durumlarla karşılaşılır. Dolayisiyle bu gibi hesaplarla bulunan gecikme sürelerine, hele hesaplar yüksek bir korelasyon katsayısı vermemiş iseler, pek güvenilemez.

Almancası : Verzögerung. (Lag).
Fransızcası : correlation avec retard.
İngilizcesi : lag correlation.