GEÇİNME İNDEKSLERİ NEDİR? Yazdır
Belirli bir sosyal grubun, ortalama yaşama seviyesini devam ettirebilmek için yapması gerekli giderlerin değişmelerini izleyen fiyat indeksleridir. Özellikle şehirlerdeki işçiler ile alt gelir dilimlerindeki memurlar için tertip edilir. Ancak başka gruplara, meselâ yüksek gelirli memurlara mahsus geçinme indeksleri ile bütün tüketicileri ilgilendiren fiyatlar gidişini göstermeği amaçlayan indeksler de vardır. Sonunculara tüketici fiyatları indeksi adı verilir. Fiyatların seviyesi ve hayat koşulları, şehirden şehire fark ettiğinden memleketteki bütün şehirleri kapsayan tek bir indeks tertibine imkân olmayıp başlıca şehirlere mahsus ayrı bir indeks hazırlanması gerekir. Öte yandan tarımda bir çok ihtiyaçların bizzat üretilen mahsullerle giderilmesi ve nüfusun yoğun olmaması dolayısıyla o sektördeki nüfus grupları için geçinme indeksleri düzenlenemez. Geçinme indekslerinin yiyecek ve içecekleri, keyif maddelerini, ev ve giyim eşyasını, kirayı ve ev bakımı - sağlık - temizlik - kültür ve eğlence gibi ihtiyaçları karşılayan mal ve hizmetleri kavraması icap eder. Bu gruplara giren mal ve hizmetlerin başlıcaları indekste yer almalı yahut indekse dâhil elverişli başka maddelere, tartılarını ona göre ayarlamak suretiyle, temsil ettirilmelidir. Sözü geçen mal ve hizmetlerin tüketiciler bakımından önemi çok değişik olduğundan geçinme indekslerinin tartılı olması lâzım gelir. Her mal ve hizmet için ailelerce yapılan masrafların toplam masraflardaki payıyla orantılı olması gereken tartılar da, aile bütçesi anketleriyle tespit edilir. Teorik olarak tâyin edildikleri olursa da bu doğru bir usûl değildir. Aile bütçesi anketleri genellikle 8-10 yıl gibi aralarla tertip edildiğinden tartılar bu müddet boyunca sabit kalır ve o süre içinde indekse dahil mal ve hizmet cinslerinde ve tartılarında yalnız istisnaî olarak, (meselâ yeni bir malın çok kullanılmağa başlanması halinde) değişiklik yapılır. Hâlbuki gerçekte ailelerce satın alınan mal ve hizmetlerin miktarında ve cinsinde durmadan değişmeler olmaktadır. Bundan dolayı geçinme indeksleri bahis konusu sosyal grubun normal yaşama tarzının gerektirdiği giderlerden ziyade geçinme bakımından önemli bazı malların perakende fiyatlarının seyrini izleyen bir fiyat indeksi niteliğini taşır. Ücretlerin hayat pahalılığını tâkip etmeleri zorunluluğu dolayısıyla geçinme indeksleri ücret sözleşmelerinde önemle göz önünde bulundurulur ve ileri memleketlerde indeksin değişmeleri milyonlarca işçinin ücretini etkiler.
Almancası : lndex der. Lebenshaltungskosten. Lebenshaltungs - lndex.
Fransızcası : indice du coût de la vie.
İngilizcesi : cost of Hving index.
(Bk; fiyat indeksleri).
