İHRACATTA VERGİ İADESİ NEDİR? Yazdır
Teşvik edilmek istenen maddelerin maliyetine girmiş olan vergilerin ihracatçıya iade edilmesidir. İhracatta vergi iadesi ihracatı artırmak için başvurulan bir tedbirdir ve özellikle şu durumda yararlı olur: Belirli malların fiyatları dünya piyasası fiyatlarının üstündedir, bu malların ihraç edilebilmeleri için ihraç fiyatlarının indirilmesi gerekir. Fakat bu sahadaki uluslararası anlaşmalar genellikle ihracata prim ödenmesini yasaklamaktadırlar, ihracatta vergi iadesi ise normal karşılanmakta ve bir çok ülkede uygulanmaktadır. İhracatta vergi iadesinde ihracı teşvik edilmek istenen maddelerin maliyetine girmiş olan vergiler tamamen iade edilebileceği gibi kısmen de iade edilebilir. Tatbikatta vasıtalı vergiler iade edilmekte, (ücretlerden alınan Gelir Vergisinden maadaki) vasıtasız vergiler hesaba katılmamaktadır. Çünkü vasıtalı vergi yükünün hesaplanması nisbeten daha kolaydır. Diğer yandan vasıtalı vergilerin de tamamen mi, yoksa kısmen mi iade edilmesi gerektiği sorusu da şu duruma göre cevaplandırılır: Bir malın ihraç fiyatı ile dünya fiyatı arasındaki farka «f», aynı malın maliyetine girmiş olan vergi, resim ve harç tutarına da (v) diyelim, iç ve dış fiyatlar arasındaki fark (f), vergi tutarından (v) küçükse, o zaman vergilerin kısmen iadesi maksadı sağlar, f'den daha büyük bir iade yapılması devletin gereksiz yere gelir kaybetmesine yol açar. Eğer f = v ise, vergilerin tamamen iadesi gerekir. İç ve dış fiyatlar arasındaki fark vergi tutarından yüksekse o zaman ihracatta vergi iadesi yetersiz kalır. İhracatta vergi iadesinin yararlı olabilmesi için iki temel şart vardır: Arzın elâstik olması, ihracatı teşvik edilen malın arzı kısa dönemde artırılabilmelidir. Aksi takdirde vergi iadesine rağmen üretim ve dolayısıyla ihracat pek artamaz. Dış piyasalardaki talebin elâstik olması: ihracatta vergi iadesi, ancak diğer ülkelerde bu mala yönelmiş olan talebin fiyat elâstikliği yüksek ise başarılı olur. İhracatta vergi iadesi bizde 1963 yılından beri uygulanmaktadır. Gerçi ondan önce de bazı maddelerin ihracatında belirli vergiler iade edilmekteydi: fakat meselenin bir bütün olarak ele alınışı ve belirli esaslara bağlanışı 1963 da olmuştur. Bizde iade edilen vergiler ve benzeri yükümlülükler esas olarak şunlardır: İstihsal Vergisi ve Gümrük Vergisi başta olmak üzere belirli vasıtalı vergiler. Ücretlerden Alınan Vergiler, belirli resimler ve harçlar. Bizdeki sistem esas olarak sınaî ürünlerin ihracını teşvik amacına yönelmiştir. İhracatta vergi iadesi çalışmaları ilk yıllarda «İhracatta Vergi İadesi Komisyonu» tarafından yürütülürken sonradan Devlet Plânlama Teşkilâtı Teşvik ve Uygulama Dairesine devredilmiş, bu daire 1971 Martında kurulan Dış Ekonomik İlişkiler Bakanlığına bağlanmıştır. İhracatı teşvik ediimek istenen maddeler ve bunlara ait iade oranları bu daire tarafından tespit edilir. 1963 den bu yana ihracatta vergi iadesinden yararlanan malların sayısı sürekli olarak artmış ve bunlara ait iade oranlarının çoğu da yükseltilmiştir.
Almancası : Steuerrückzahlung beim Ausfuhr.
Fransızcası : restitution d'impöts.
İngilizcesi : relund of taxes.