İHTİMAL NEDİR? Yazdır

Klâsik târife göre, bir olayın ihtimali, meydana gelmesine elverişli haller sayısı (r) nin mümkün bütün haller sayısı (n) e oranından ibarettir. Meselâ bir zarın 6 yüzü olduğundan belirli bir yüzünün çıkması ihtimali 1/6 dır. Ancak, hallerin birlikte vuku bulmalarının imkânsız ve her birisinin gerçekleşme şansının eşit olması şarttır. İhtimal, ayrıca nisbî frekans olarak da tanımlanabilir. Bu tanıma göre gözlem sayıs; (n), ilgilendiğimiz olayın frekansı (r) olursa (r ≥ n) olayın ihtimali r/n in n → ∞ olduğundaki limitidir. İhtimaller a priori ve a posteriori olarak ikiye ayrılır. Bir müşahedeye dayanılmaksızın önceden yapılan varsayımlara göre tayin edilen ihtimallere a priori ihtimal denir. Klâsik târife uygun ihtimaller, a priori olarak vasıflandırılır. Sonradan toplanan bilgilere dayanılarak Bayss formülü yardımıyle hesaplanan ihtimallere de a posteriori ihtimal adı verilir. Bundan başka ihtimaller arasında bağlı veya şartlı ihtimaller ayırd odilir. Bunlar A olayının bağlı bulunduğu diğer bir S olayı (veya C. D olayları), meydana geldiği takdirde ihtimali demektir. Basit olaylara ait bu ihtimaller, birbiri ile çarpılmak veya toplanmak suretiyle bileşik olayların ihtimallerine varılır. Daha kompleks matematik usûllerle de bir değişkenin alabileceği çeşitli değerlerin (meselâ, beyaz ve siyah bilyeler ihtiva eden bir torbadan seçilen 10 luk bir nümune içinde beyaz sayısının 0. 1. ... 10 olmasının) ihtimalleri hesaplanır. Türlü hallerinin ihtimali bu surette belirtilmiş bulunan değişkenlere tesadüfî değişken, ihtimallerinin dağılımına ihtimal bölünmesi veya fonksiyonu (sürekli nicelikler bahis konusu olduğunda; ihtimal yoğunluğu fonksiyonu -probabiiity density function-) adı verilir, ihtimal bölünmeleri arasında bir de sondaj veya örnekleme bölünmeleri vardır. Bunlar (çoğu zaman normal bölünen) bir ana kütleden seçilerek tesadüfî nümunelerin ortalama. varyans gibi ölçülerinin veya bu ölçülere dayanılarak hesap edilecek bazı niceliklerin çeşitli seviyelere varmaları ihtimallerini gösterir.

Almancası : Wahrscheinlichkeit.
Fransızcası probabilité.
İngilizcesi : probability.
(Bk; bağlı (şartlı) ihtimal, Bayes Teoremi, ihtimallerin çarpılması ve toplanması).