Bu teoriler, iki grupa ayrılmaktadır.
Birinci grupa giren teoriler, artı değerin kapitalistte kalmasıyla sömürünün oluştuğunu ileri sürmektedir. İkinci grup ise, mal fiyatlarına kâr hadlerini korumak üzere yapılan zamlarla yükselen ücretlere rağmen istismar olayının sürdürüldüğünü savunmaktadır. Joan Robinson ise, tam rekabet koşullarında emeğin marjinal üretiminden eksik değerde ücret ödemesiyle istismarın meydana geldiğini ispata çalışmıştır.
İstismar Teorisinin an önemli temsilcisi durumunda olan Karl Marx'a göre;
Kapitalist, üretim araçlarının monopolünü elinde tutmaktadır. Halbuki işçinin emeğinden başka satacak şeyi yoktur. Bu monopolden yararlanan kapitalist, işçiye ancak geçimini sağlayacak bir ücret ödemektedir.
Ödenen ücret, emek değerinin altındadır.
Emeğin yaptığı üretim ile ücret arasındaki fark. Anı Değer'dir.
Artı Değer, istismarın sonucudur.
İstismar olayı, işçiyi fazla çalıştırmak ve emek hasılasının gerçek değerini çalışan kimseye ödemeyerek patronun gasbetmesiyle meydana gelmektedir.
Makineleşme hareketi, emeğin yarattığı değeri zamanla çoğaltmakta ve Artı Değeri büyütmektedir Artı Değerin büyümesiyle, istismar'ın derecesi de yükselmektedir. Kârın fazlası patrona gitmekte ve kütleler fakirleşmektedir.
Karl Marx'ın Ücret Teorisi, istismar olayına dayanmaktadır.