İTHALAT KOTALARI NEDİR? Yazdır

Dış ticaret problemleriyle karşılaşan ülkelerde başvurulan tedbirlerden biridir. Kota (veya kontenjan) usulünde belirli bir dönemde belirli mallardan ne kadar ithalât yapılacağı devlet tarafından önceden tespit edilir, yani belirli malların ithalâtı için önceden tavanlar konur. Bu tavan miktara ve/veya değere göre olabilir. Kota usulü, ithalâtı sınırlamanın gayet etkin bir yoludur. Gümrükler bu kadar etkin değildir; çünkü gümrüklerin fiyatları artırıcı etkisine rağmen ithalât talebi yüksek olabilir. Kotalarda ise ithalât kesin olarak sınırlanmaktadır. Burada arz yetersizliği dolayısıyle iç fiyatın yüksek olması ve aşırı kârların doğması ihtimali fazladır. Kotada belirli malların sadece toplam ithalâtı belirtilebilir ve bunların ithal edileceği ülkeler hakkında her hangi bir kayıt konmıyabilir. Bazan kotalar ihracatçı ülkelere göre de sınırlamalar getirebilir; bu durumda belirli malların ithalâtı için toplam tavan belirtildiği gibi ihracatçı ülkelere ait tavanlar da belirtilir. Kotalar Birinci Dünya Savaşı sonrasında ve Büyük Buhran döneminde geniş şekilde uygulanmıştır. Bugün de az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere birçok ülkede yaygın bir şekilde uygulanmaktadır. Kotaların yarattığı en önemli güçlük kotanın ithalâtçılar arasında paylaştırılmasında ortaya çıkmaktadır. Kotanın paylaştırılmasında ithalâtçılara yapacakları ithalât İçin lisans verilir. Bu lisansların dağıtılmasında değişik usuller uygulanabilir. Bir usul lisansları müracaat sırasına göre dağıtmaktır. Diğer bir usul de önce toplam müracaat tutarı içinde her ithalâtçının payını bulmak, sonra mevcut kotayı bu oranlara göre dağıtmaktır. Nihayet üçüncü bir usul de lisansların açık artırmayla satılmasıdır. İthalât kotalarında arzın az oluşu dolayısıyle iç fiyatlar dış fiyatların oldukça üstüne çıkar. Kota küçüldükçe fiyat farkı da yükselir. Kotaların dağıtımında yukarıdaki ilk iki usulden biri uygulanıyorsa fiyat farkından ithalâtçılar yararlanır. Halbuki lisansların açık artırmayla satılması usulü uygulanırsa aradaki farkın önemli bölümü devlete gider. Kotayı toplam müracaat tutarı içinde her ithalâtçının pay oranına göre dağıtmak usulü Türkiye'de de 1958 den itibaren uygulanmakta olup bizde kotalar altı ayda bir ilân olunur, ithalâtı serbest bırakılmış olan maddeler Liberasyon Listesinde, ithalâtı kotayla sınırlandırılmış olan maddeler de Tahsisli İthal Malları Listesinde belirtilir. Bu son listedeki her rnadde için ithalâtçılara ve sanayicilere tanınmış olan kontenjanlar ayrı ayrı gösterilir. Almancası : Importçuote, Einfuhrkon.tingant. Fransızcası : restrictions quantitatives, contingentement, quota d'importation. İngilizcesi : import quota.