KAİME-İ MUTEBERE-İ NAKDİYE yahut İTİBARLI NAKİT KAİMESİ NEDİR? Yazdır
ilk Osmanlı kâğıt parasının adıdır. İlk Osmanlı kâğıt parası, 1840 da uygulanmıştır. Bunlara Tanzimat paraları da denilmiştir. Tanzimat paralarının piyasaya sürümü, yalnız İstanbul’da geçerli olmak üzere yapılmıştır. Bu paralar, büyük boy kâğıt üzerine el yazısı ile düzenlenmiştir. % 8 faiz getirmek ve sekiz yıl sonra altına çevrilmek taahhüdü altında piyasaya sürülmüştür. Uygulamada karşılaşılan ilk güçlük, boylarının büyüklüğünden ileri gelmiştir. Kupür boyunu küçültmek zorunluluğu ile karşılaşılmıştır. Taklit tehlikesine karşı-faiz haddi ve vade sabit mürekkeple (!) yazılarak mühür basılmış ve ayrıca Maliye Bakanlığınca damgalanmıştır. Önceleri faizin ödenmeyeceğine dair söylentiler ortada dolaşmıştır. Fakat bu söylentilerin asılsız olduğu ve faizlerin ödendiği görülünce, bu sefer piyasayı taklit kaimeler kaplamıştır. Osmanlı devletinin yöneticileri, 1843 yılına kadar, çıkartılan kaimelerin hesabını tutmamışlardır. Kağıt paralara harcanan kâğıdın ve mürekkebin bedelleri en ufak teferruatına kadar kaydedilmiş, fakat sürümün miktarı meçhul kalmıştır. Taklitleri tespit maksadı ile yoklama usulü konulmuştur. Ellerinde kağıt paraları bulunanlar, bunları götürüp resmî makamlara göstererek doğruluk kontrolü yaptırmaya davet edilmiştir. Bir süre sonra faizden vazgeçilmiş ve faizsiz paralar bu sefer matbaada bastırılmıştır. Piyasada, faizli ve faizsiz iki tip para 1851 yılına kadar geçerlilikte kalmıştır. On yıllık bir devre zarfında, paralar durmaksızın çoğalmıştır. Yoklama ve kontrol imkânı güçleşmiş ve taklitçilik yayılmıştır. 1851 de, bütün kaimelerin toplatılarak imhasına karar verilmiştir. Memurlardan ve halktan, kaimeleri altına çevirmek ve tedavülden kaldırmak üzere yardım toplanmıştır. Ancak Arabistan’da isyan çıkması ile toplanan ianeyi askeri masraflara tahsis etmek mecburiyeti hasıl olmuştur.. Bunun üzerine, hükümet Galata sarraflarının kurdukları bir şirketle anlaşmıştır. Bu şirketin paraları toplayıp imha etmesi ve devleti borçlandırması hususunda anlaşmaya varılmıştır. Ancak şirket, henüz faaliyete geçtiği sırada Kırım Savaşı patlak vermiş ve tekrar kağıt para çıkartılmaya başlanmıştır. (Bk; Ordu kaimeleri).
