| İstatistikte serileri vasıflandırmak için kullanılan ölçülerdendir. Birimler nicel bir vasfa göre küçükten büyüğe doğru sıralandıktan sonra eşit kısımlara bölündüğünde bitişik iki kısmım arasına düşen, yani bir kısmın son sınırı ile ar dınca gelen sınıfın ilk sınırının ortalamasını teşkil eden değerler anlamına gelir. Kamiller kısımların sayısı 2 den ibaret olduğunda medyan, kısımların sayısı 4 olduğunda kartil. 5 olduğunda kentil, 10 olduğunda deşil. 100 olduğunda persantil adını alır. Kamillerin sayısı kısımların sayısından bir eksik olmak gerekir. Buna göre bir seride tek bir medyan, 3 kartil, 4 kentil, 9 deşil ve 99 persantil bulunur. Kantillere genel olarak 0ı-t sembolü verilebilir. t birimlerin kaç kısma ayrıldığını, l kaçıncı kantilin bahis konusu olduğunu gösterir. Meselâ 04-10 4 üncü desil demektir. Sınıflanmış ve gruplanmış bir seride kamilleri bulmak için birimlerin toplam sayısı (N) i (l/t) ile çarpmak, sıra numarası çarpıma eşit olan birimin hangi sınıfa düştüğünü frenkansları kümüle ederek tâyin etmek gerekir. Bundan sonra kantilin değeri şu formülle elde edilir.
sm= Aranılan kantili ihtiva eden sınıfın ilk sınırı, am= O sınıfın arası Nm= O sınıfın frekansı, Evvelki sınıfların frekansları toplamı anlamına gelir. Meselâ aşağıdaki seride 4 üncü deşil O4-l0 şöyle bulunur: Sınıflar N 10 — 12 den az 20 12 — 14 “ “ 30 14 — 16 “ “ 15 16 — 18 “ “ 10 18 — 20 “ “ 5 80 dir.
Sıra numarası 32 olan birim ikinci sınıfta düştüğüne göre de : ve
Kamiller (özellikle kartiller), serinin bölünme şeklini (asimetrisin!) ölçmeye yarar. Ayrıca dağılmanın da kaba bir ölçüsünü teşkil ederler. Üçüncü ve birinci kartil arasındaki fark (K3-K1) dağılma arttıkça büyümek, azaldıkça küçülmek eğilimini gösterir.
| |||