Firmaların gruplaşmasıdır. Diğer deyişle benzer malları üreten firmaların, bağımsızlıklarını kaybetmeden belirli bir pazar üzerinde monopol durumlarını korumak ve aralarındaki rekabetin etkilerini azaltmak amacıyla birleşmeleridir. Kartel'i trustlerden ayıran temel fark, bağımsızlıklarını kaybetmemek bir yana bu birleşmenin geçici bir nitelik taşımasıdır. Kartele giren bir firma ortak bir fiyat ve üretim politikasını kabullenmek zorundadır.
Buna dayanarak kartelleri;
— Satış şartlarını kontrol edan;
— Ortak bir fiyat politikasının tesbitine dayanan;
— Firmalarca üretilecek miktarların kota şeklinde tayinini esas alan;
— Ve nihayet müşterilerin firmalarca paylaşılmasını öngören biçimde dört büyük ana grupta toplamak mümkündür. Bunların içinde en etkin faaliyetin satış ve fiyat kartellerinde sağlandığı ileri sürülebilir.
Bir iş kolunda kartelin başarılı olabilmesi, piyasa hâkimiyetine ve azçok monopol koşullarına dayanılmasına bağlıdır. Mutlak veya nisbi monopolcü durumunda olmayan firma gruplarının kurdukları karteller, anlaşma dışında kalmış rakipler tarafından etkisiz bir duruma düşürülebilir.
Bu tür birleşmelerin faydaları yanında sakıncaları da vardır. Üretim yönünden en etkili biçimde çalışan firmaların birleşmesi ve böylece aralarında teknik bilgiler değişimine imkân vermesi yanında malların kalitesini teminat altına alması, iktisadî açıdan sayılabilecek faydalarıdır. Ancak, marjinal firmaları yaşatacak bir ortam yaratması ve serbest rekabete oranla daha yüksek bir fiyat uygulaması kartellerin başlıca iktisadî sakıncalarıdır.
Kartellere karşı tutum ülkeden ülkeye değişik olmakla beraber, genellikle ihracat-ithalât kartelleri arasında, ilki kanunen kabul hattâ teşvik edilmesine rağmen ikincisi yasaklanmaktadır.
Almancası : Karteli.
Fransızcası : Cartel.
İngilizcesi : Cartel.
(Bk; tröst).