KATMA DEĞER VERGİSİ NEDİR? Yazdır

Alışveriş ve satış vergilerinin modern ve günümüzde Avrupa'da hâkim tipidir. Verginin özelliği, yayılı alışveriş vergisi gibi üretim-pazarlama (dağıtım) sürecinin her safhasında (üretim, toptan satış, perakende satış) alındığı halde,- değer olarak sadece her safhada katılan değeri (satış - alım değeri) almasıdır. Katma değer vergisi böylelikle piramitleşmeyi, tekrarlanmış vergilemeyi ve vergi tekniği dolayısıyla üretim metodlarının etkilenmesini ve yüksek vergi oranları tatbik etme zorunluğunu önlemektedir. Katma Değer Vergisi isim ve teknik olarak 1950'lere kadar gitmekte ve ilk defa 1955 te Fransa'da uygulanmıştır. Ancak Fransa'da o zaman tatbik edilen Katma Değer Vergisi, perakende ticareti yükümlülük alanı dışında tutan, toptancılar için de ihtiyarî olan, bu sebeple sadece üreticilere vazedilmiş bulunan bir vergi idi. Verginin Avrupa'ya yayılması, Avrupa Ekonomik Topluluğunun kurulmasından ve bu topluluk içinde. Roma andlaşmasmın öngördüğü vergi ahenkleştirilmeşini gerçekleştirmek için Katma Değer Vergisinin genel istihlâk (muamele, satış) vergisi tekniği olarak kabulünden sonra vaki olmuştur. AET ülkeleri. Katma Değer Vergisini, 1963 yılında Maliye ve Vergi komitesinin uzun çalışmalarından sonra hazırladığı ve komitenin başkanı Prof. F. Neumark'ın adına izafetle Neumark Raporu olarak ün yapan rapordaki tavsiyelere uyarak kabul etmişlerdir. AET'nin altı ülkesi 1968-1970 yılları arasında bu vergiyi uygulama alanına koymuşlardır. Ancak, başka Avrupa devletleri ve özellikle kuzey ülkeleri de bu vergiyi benimsemişlerdir. Hatta bunlar arasında Danimarka, vergiyi AET ülkelerinden önce (1967'de) uygulamaya başlamıştır. Genel tüketim vergisi esprisine uygun olarak katma değer vergisi de esas itibarile yalnız tüketime giden mal ve hizmetlerin vergilendirilmesini hedef almaktadır. Halen Avrupa memleketlerindeki uygulama da bu mahiyettedir. Bu sebeple, yatırım malları için yapılan harcama, harcamanın yapıldığı yılda vergi matrahından tam olarak indirilmektedir. Katma Değer Vergisi, yayılı ve toplu satış vergilerinin sakıncalarını bertaraf etmekte, buna karşılık niteliklerini korumaktadır. Gerçekten, bu vergi sayesinde verginin her muamele safhasında küçük nisbetlerle alınması; yükümlülerin, gerektiğinden daha yüksek bir yüke maruz kalmamak için, birbirini kontrol etmesi; ihraç malları ve yatırım faaliyetlerinin kolaylıkla mükellefiyet dışında tutulması ve yükün, verginin karakterine uygun olarak müstehlike yansıması mümkün olmaktadır. Ancak, Katma Değer Vergisinin muvaffakiyetle tatbiki, piyasada defter sisteminin yaygın ve mükemmel olmasına bağlıdır. Henüz bu seviyeye gelmemiş piyasalarda, katma değer vergisi ile muamele vergisinin az çok tgötürülük» tekniğini kullanan şekilleri arasında kompromiye gitmek mecburiyeti vardır; Bizde 1970'den beri tatbik edilen işletme vergisi, bu kompromilerin basit ve katma değer vergisinin gerçek karakterine çok az benzerlik arzeden bir türüdür.

Almancası : Mehrwertsteuer.
Fransızcası : taxe sur la valeur ajoutée.
İngilizcesi : value added tax.
(Bk; istihlâk Vergileri, işletme Vergisi, Muamele Vergisi, Satış Vergileri, F. Neumark).