Yüklenirken Lütfen Bekleyiniz...

KORPORATİZM NEDİR?


Ortaçağda batı dünyasına hâkim olan ve kapalı meslekî kuruluşlar (korporasyon) şeklinde ortaya çıkan bir iş rejimidir.

Korporatizm, kölelik veya serflik gibi zorunlu çalıştırmaya dayanmamakla beraber, herkese açık olmayan, kendine has kuralları bulunan bir rejimdir.

Ortaçağ korporatizminin başlıca özellikleri şunlardır :

i) Mesleğe giriş serbest değildir: Belirli bir mesleği icra edebilmek için korporasyona girmek zorunluğu vardır. Buna karşılık korporasyonun üye sayısı bazen âmme organları, bazen meslek mensupları tarafından sınırlandığından herkesin meslekî işletmeye girme imkânı bulunmamaktadır. Hiyerarşik bir sistem sayesinde- çırak-usta ilişkileri düzenlenmektedir.

ii) Mesleğin icrası da sıkı bazı kayıt ve şartlara tâbi tutulmuştur: Üretim usulü, kullanılacak iptidai maddenin ve mamulün kalitesî tayin edildiğinden. meslek şerefi gibi manevî değerlere önem verilmiş ve kaliteli malların piyasaya çıkması sağlanmıştır. Bununla beraber rekabetin hemen hemen mevcut olmayışı teknik gelişmeyi yavaşlatmış, yeni buluşlara müsait bir ortam hazırlamamıştır.

iii) Çalışma şartları da korporasyon tarafından tayin edilmiştir. Korporasyon idarecileri tek taraflı şekilde çalışma süresini ve azamî ücret haddini tesbit etmek yetkisine sahiptirler. Grev gibi hareketler yasaktır.

Ortaçağ Korporatizmi 12. Yüzyılda belirli hale gelmiş ve 15. Yüzyıla kadar Batı Dünyasında hızlı bir gelişme göstermiştir: Ustalarla (maîtres). ücretliler (compagnons) arasındaki ilişkiler şahsî ve samimi bir hava içinde düzenlenmekten modern anlamıyla aralarında bir sınıf farkı mevcut bulunmamaktadır. Bir süre sonra kendilerinin de aynı mertebeye ulaşacaklarını bildiklerinden ümitsiz bir işçi davranışı içine girmemektedirler.

15. Yüzyıldan itibaren Korporatizmin sakıncaları ortaya çıkmıştır. Sahip oldukları imtiyaza kıskançlıkla sarılan korporasyon mensupları iktisadî gelişmeye engel olmaya başlamışlardır. Harpler yüzünden fakir düşen hükümdarlara yardım elini' uzatan zengin esnaf, meslekî imtiyazlarını bir kat daha kuvvetlendirmek imkânını bulmuştur. Böylece her türlü yeniliğe karşı koyan, mesleğe girişi gittikçe güçleştiren egoist kuruluşlar haline gelmişlerdir.

Esasen aynı yıllarda kendini göstermeye başlayan yeni teknoloji korporasyonların yıkılışını hızlandırmıştır. Fransız ihtilâli, iktisadî liberalizme engel olan bu kuruluşları tamamiyle ortadan kaldırmıştır.

Ortaçağ Korporatizminden mülhem olarak Faşist rejimlerde uygulanmasına çalışılan ve işçi - işveren ilişkilerini ortoriter şekilde düzenleyen korporatif devlet sistemi ile Korporatizm'i birbirine karıştırmamak lâzımdır.

Almancası : Korporatismus.

Fransızcası : corporatisme.

İngilizcesi : corporatism.

(Bk; Korporatif Devlet).