Kamu ekonomisi değişkenlerini kullanarak iktisadi hayata müdahale etmektir. Kamu gelirlerinin miktarı, bu gelirleri sağlayan vergiler ve borçlanma gibi vasıtaların özellikleri, kamu giderlerinin miktarı ve bu harcamaların cari, transfer, yatırım harcamaları olarak dökümü, nihayet kamu hizmetlerinin toplam miktarı, kişiler, bölgeler ve faaliyet kolları arası dağılımı, maliye politikasının araçları olan kamu ekonomisi değişkenleridir.
Maliye politikası, belli iktisadi ve sosyal hedeflere ulaşmak amacı ile kamu hizmetlerinin, kamu harcamalarının ve kamu gelirlerinin iktisadi etkilerini uygun yönde değiştirmek için bu değişkenlerin büyüklük ve bileşiminde yapılması gerekli ayarlamaları tayin eder. Değişik toplumlarda nisbi ağırlıkları farklı olmakla beraber, çağımızda genellikle kabul edilen iktisadi-sosyal amaçlar; yüksek bir büyüme ve gelişme hızının gerçekleştirilmesi, fiyatlar genel seviyesinde ve istihdam hacminde meydana gelen dalgalanmaların giderilmesi ve daha eşit bir gelir bölüşümünün sağlanmasıdır. Bu amaçların gerçekleşmesi için kullanılacak araçların önemli bir kısmı kamu ekonomisi değişkenleri, diğer bir deyişle maliye politikası araçlarıdır.
Kamu ekonomisinin faaliyetleri sonucu ekonominin bütünü içinde bazı değişikliklerin olması kaçınılmaz bir olaydır. Diğer bir deyişle, kamu ekonomisinin değişkenlerinin ekonomik etkileri hiç bir zaman tarafsız olamaz. Kamu ekonomisinin iktisadi etkilerinin önemini ve yönünü, ekonominin bu kesiminin nisbi büyüklüğü, kamu harcamalarının dağılımı, kamu hizmetlerinin ve kamu gelirlerinin bileşimi tayin eder. Maliye politikasının araçları bu değişkenlerdir ve amacı kamu ekonomisinin işleyişini iktisat politikasının genel hedeflerine uygun bir şekilde ayarlamaktır.
1920'lerden bu yana maliye politikasının öneminde ve yapısında büyük bir değişiklik olmuştur. Bunun meydana gelmesinde iki etken rol oynamıştır. Bunlardan birincisi, iktisadi, siyasal ve toplumsal çevrenin değişmesi sonucu devletin piyasa ekonomisine müdahale gereğinin artması, ikincisi ise, iktisat biliminin gelişmesi ve iktisadi olayları daha iyi izleme, anlama ve onlara bilinçli ve etkin bir şekilde müdahale etme olanağının sağlanmasıdır.
On Dokuzuncu Yüzyılda maliye politikası anlayışı, Klasik iktisat Teorisine dayandığı için, bugünkünden çok farklı idi. Klasik İktisat Ekolüne mensup düşünürler, kamu ekonomisinin faaliyetlerini, genellikle, ekonomik düzenin tabii ahengini bozucu bir dış etken olarak kabul etmişlerdir. Klasik Ekolün teorisini kurduğu ekonomik düzende, gerekli veya doğru maliye politikasının üç amacı vardır. Bunlar; a) kamu harcamalarının mümkün olan en düşük seviyede tutulması, b) denk bütçe ve c) tarafsız vergilerdir.
Ancak bugün kabul edilen ve uygulanan maliye politikasının niteliği geçen yüzyıldakinden tamamiyle farklıdır. Bu farka yol açan temel sebep, Klasik Ekolün ekonominin yapısı ve işleyişi hakkında kabul ettiği bazı varsayımların gerçek olmadığının meydana çıkmasıdır. Bu varsayımlar; a) piyasa ekonomisinin optimum gelir bölüşümünü sağladığı, b) piyasada tam rekabetin daima mevcut olduğu, c) piyasanın, kaynakların tam kullanımını ve d) optimum gelişme hızını gerçekleştirdiğidir. Çağdaş toplumlarda ekonomiye bilinçli müdahale ihtiyacının artması. On Dokuzuncu Yüzyılda akılcı bir maliye politikasının ilkeleri olarak kabul edilen harcamaların en düşük seviyede tutulması, denk bütçe ve vergi tarafsızlığı ilkelerinin terkine sebep olmuştur.
Vergilerin iktisadi kararlar ve davranışlar ürerinde kaçınılmaz etkileri vardır ve bunlara iktisat politikasının amacına uygun bir yön verilmesi gerekir. Toplumun refahı açısından önemli olan bütçenin denkliği değil, gelir istihdam ve fiyatlar genel seviyesinde istikrarı sağlayan bütçedir. Optimum büyüme hızının, kaynakların tam kullanımının ve fiyatlar genel seviyesinde istikrarın sağlanabilmesi için bütçe açık veya fazla verebilir. Vergilerin veya devlet giderlerinin asgari bir seviyede tutulması diye bir şey bahis konusu değildir. Akılcı bir maliye politikası, ekonomi içinde önemi gittikçe artan kamu gelir ve giderlerinin iktisadi değişkenler üzerindeki etkilerinin tesadüfe bırakılmamasını, onların, toplum için kabul edilen iktisadi ve sosyal hedeflere uygun bir şekilde kontrolünü gerektirir.
1930-50 döneminde gelir ve üretim hacminde kısa dönem dalgalanmalar, piyasa ekonomisinin işleyişinden doğan en önemli aksaklıklar olarak kabul ediliyordu ve maliye politikasının amacı bu dalgalanmaları gidermekti, ikinci Dünya Savaşından sonra az gelişmişlik problemi ve bunu giderici, müdahaleler iktisat politikasında önem kazandı. Buna bağlı olarak az gelişmiş ülkelerde maliye politikasının tesbitinde gelişme sürecinin hızlandırılmasına çok daha büyük ağırlık Gerilmeğe başlandı.
Az gelişmişlikten kısa bir süre içinde kurtulmak için ekonominin işleyişine bir plan çerçevesinde bilinçli olarak müdahale etmek gereklidir. Kalkınma amacına yönelmiş bir, iktisat politikasında maliye politikasının ağırlığı büyüktür, çünkü araç olarak kullanılan parametrelerin çoğu -vergiler, kamu hizmetleri gibi- kamu ekonomisinin değişkenleridir. Maliye politikasının gelişme amacı için kullanılmasının ilk örneklerinden biri, Türkiye'de 1930 yıllarında uygulanan devletçiliktir? Bugün yalnız geri kalmış ülkelerin değil, gelişmiş ülkelerin de optimum kabul ettikleri büyüme hızının gerçekleşmesini iktisat politikasının amaçlarından biri sayarlar, vergi yükünün dağılımında ve kamu üretiminin planlanmasında bu amaca ağırlık verirler.
Almancası : Finanzpolitik.
Fransızcası : politique financiére.
İngilizcesi : financial policy.
(Bk; maliye).