Doğuşu bakımından, şehir planlaması veya metropoliten planlama ile ilgilidir.
Planlama, bir bakıma, bir “karar verme” metodu olarak düşünülebilir. Şehirlerin büyüme ve gelişmelerile ilgili kararların alınmasında bu metoddan yararlanılır. Şehir planlamacılığının tarihi çok eski olmakla beraber, master plan'ın ortaya çıkışı Birinci Dünya Savaşı sonralarına rastlar. Master Planın doğuşunu açıklaması bakımından, Amerikan şehircilik tarihine kısa bir bakış yerinde olacaktır.
Şehirlerin çoğu önceden hazırlanmış bir plana göre kurulmadıklarından, zamanla bunların büyüme ve değişmelerini düzenlemek bir ihtiyaç haline gelmiştir. On Dokuzuncu Yüzyılın ortalarında belediye hizmetlerinin hızlı nüfus artışına ayak uyduramaması sohucunda ortaya çıkan düzensizlikleri (salgınların yayıldığı pis ve fakir semtler, cürümler, siyasi bozukluklar) önlemek için bazı reformcular ortaya çıkmıştır. Yüksek orta sınıfın sivil ve dini liderlerinin başlattıkları bu hareketler, çağdaş şehir planlamasının öncüsü olmuştur. Bunlar, ucuz ve örnek meskenler yapılırsa, park ve oyun sahaları açılırsa, eğitimle ilgili (kütüphaneler ve okullar gibi) tesisler kurulursa, fiziki ve sosyal düzenin yeniden sağlanacağına inanıyorlardı. Reformcular pis ve fakir semtlerde özel kaynaklardan sağladıkları fonları kullanarak bazı model tesisler kurduktan sonra, bu yolla şehrin tümünü değiştirmeye kaynaklarının yetmeyeceğini anladılar. Siyasi nüfuzlarını ve sosyal mevkilerini kullanarak, şehirlerin belediye fonksiyonlarını yüklenmelerini sağlamaya çalıştılar.
Birinci Dünya Savaşının sonunda, planlama ve şehirleri bölgelere ayırma belediyelerin sorumlulukları içine girdi. Kurulan özel komisyonlarda mimar ve mühendisler yer alıyordu. Şehir plancıları denilen bu meslek adamları, reformculardan kendilerine kalan hedefleri ve araçları da göz önünde tutarak, geniş kapsamlı bir master plan hazırladılar.
Bu master plan, ideal bir şehrin görünümünü belirtiyordu. Plana göre fakir ver pis semtler ortadan kalkıyor, kültürel kamu tesisleri yapılıyor, etkin bir yol ve ulaştırma sistemi kuruluyor, dinlenme sahaları artırılıyordu. Bu tekliflerin uygulanmasına ilişkin diğer bazı teklifleri de içine alıyordu.
Master planlar türlü sebeplerden dolayı başarılı olamadılar. Bu başarısızlığın temel sebebi olarak, master plancıların (On Dokuzuncu Yüzyıl reformcuları gibi) halkın yaşantısının fiziksel çevre tarafından biçimlendirildiğine inanmış olmaları gösterilmektedir. Çoğu mühendis ve mimar olan bu plancılar, sosyal, iktisadi ve politik yapıları göz önüne almamışlardır.
Master planlar şehir gelişmesi üzerinde pek az etkili olmuşlardır. Bununla beraber, bu plancıların ortaya koydukları fikirlerin bir kısmı benimsenmiştir. ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra, özellikle belirli bazı bölgelerde (şehir dışında) tekrar canlanmış olmakla beraber, şehirlerde çalışan plancılar master plana olan güvenlerini kaybetmeye başlamışlardır.
Master plan kavramı şehir planlaması dışında da kullanılmaktadır. Bir Beş veya On yıllık Plan, bu dönem içinde her projeye harcanması gereken toplamı gösterir. Bununla beraber, tesirlilik açısından, bu toplamların her yıl harcanacak miktarları gösterecek şekilde bölünmesi gerekir. Bu yıllık miktarlar Plan'da yayımlanmış olabilir veya olmayabilir. Bununla beraber, Planı uygulanacak olan yetkililerle işbirliği yapılması gereklidir. Hazırlama zaman alır. Bu bakımdan, proje yıllık bütçede yer almadan iki veya üç yıl önceden bazı hazırlayıcı çalışmalar daima yapılır. Bu ön çalışma, her yıl her projenin ayrıntılarını gösteren (her projenin inşası ne zaman başlayacak ve ne zaman sona erecek; her projenin hazırlık aşamalarında zamanlama gibi) bir doküman Kalkınma Planına eklenirse, kolaylaştırılmış olur. Bu durumda, Kalkınma Planının kendisine Master Plan denilmekte ve ana plan anlamına gelmektedir. Türkiye'nin Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda, açık olmamakla beraber, master plan yukarıda açıklanandan farklı bir anlam taşımakta ve perspektif plan'la karıştırılmış izlenimini vermektedir. Perspektif planlar 15-25 yılı kapsayan ve daha kısa vadeli planlara temel teşkil eden planlardır.
İngilizcesi : master plan.
(Bk; plan, bölgesel planlama, büyüme senaryoları).