MİLLİ EKONOMİ DOKTRİNİ NEDİR? Yazdır

Klasik Ekol'ün serbest değişim tezine bir tepkidir.

Doktrinin kurucusu ve tek temsilcisi, FriedrichList' dir.

Fizyokratlar, “Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler!” tezini ortaya atmışlardı. Turgot, devletleri birbirinden ayıran gümrük sınırları devam ettikçe iktisadi ahenksizliklerin önlenemiyeceğini düşünmüştü. Adam Smith ve Ricardo, serbest değişimin bütün milletler yararına olduğunu belirten teoriler kurmuşlardı. Jean Baptiste Say, siyasi bakımdan büyük önem taşıyan sınırların iktisadi yönden birer sakınca teşkil ettikleririi yazmıştı.

Friedrich List, 1840 da yayınladığı Milli İktisat Sistemi adlı kitabında Fizyokratların ve Klasiklerin serbest değişim tezine itiraz etmiştir. Fert ile insanlık arasında, ikisinden de ayrı birrealite olarak Tanrının milleti yarattığını ileri sürmüştür. Millet realitesini ve milli menfaati iktisat siyasetinde görmezlikten gelmenin doğru olmayacağına işaret etmiştir.

Milli Ekonomi Doktrinine göre;

Bazı ülkeler tarihin, doğanın ve talihin lütfuna, diğerleri gadrine uğramışlardır. Aynı iktisat prensiplerinin birer hazır elbise gibi bütün milletlere uygulanması yanlıştır.

Tarihi arızaların gelişmesini geciktirdiği bir memleket tasavvur edelim. Bu memleket, gayet tabii olarak endüstri ve tarım alanında daha ileri bir merhaleye erişmek isteyecektir. Ancak kuracağı sanayii gümrük duvarlarının gerisinde korumazsa tecrübeli ve gelişmiş sanayi ülkelerinin rekabetine dayanamayacaktır. Mesela genç Alman sanayiinin dünya piyasalarında tutunmuş ingiliz firmalarile rekabet edebilmesi güçtür. Bu mahzurıi önlemek üzere Himayecilik bir süre için zorunludur.

İktisadın milli ve ferdi gayeleri arasında fark gözetmek lazımdır. Ferdi ekonomi, kişi çıkarcılılığına dayanmaktadır ve değişim değerini ölçü kabul etmektedir. Günlük kazançlarını teminat altına almak ve ihtiyaçlarını en müsait şartlarla karşılamak, fertlerin afzülarıdır. Fakat bir millet, yalnız günün ihtiyaçlarını değil, geleceği de düşünmek mecburiyetindedir, istikbal endişesi milletlerin hayatında etkili rol oynamaktadır. Milli menfatler, üretim kuvvetlerinin gelişmesini sağlayabilmek için. günlük ihtiyaçlardan fedakarlığı gerektirebilir. Geleceğe ait düşünceler Himayeciliği meşrû ve zaruri kılan nedenler arasında yer almaktadır. Gümrük himayesi, halkın hayat seviyesine ve menfaatlerine zarar vermekle beraber, memleketin yüksek ve uzun dönemli çıkarlarına çok defa uygun düşmektedir.

Serbest değişim, iç piyasada rekabeti şiddetlendirmekte ve fiyatların pahalılanmasını önlemektedir. Milli Ekonomi Sistemi ise, fiyat meselesini değil, memleketin üretim gücünü geliştirmeği hedef olarak kabul etmektedir.

Milli Ekonomi Doktrini, İkinci Dünya Savaşı sonuna kadar Almanyada benimsenmiştir, Birinci DünyaSavaşı sonunda kurulan genç devletler de List'in prensiplerini uygulamışlardır. Büyük iktisadi Buhranı izleyen yıllar Milli Ekonomi Doktrininin en parlak devresini oluşturmuştur.

Almancası : Nationale System der politischen Ökonomie.
Fransızcası : doctrine de l'Economie nationale.
İngilizcesi : national system of political economy.
(Bk; Alexander Hamilton, Friedrich List, Himayecilik. Merkantilizm. NeoMerkantilizm, Otarşi).