Mikyas ekonomileri kavramını iki basit örnek vererek belirtelim :
i) Kare şeklinde boyutları 20 şer metrelik bir alanı telle çevirmek istersek.. 400 metre karelik bu alanı çevirmek için 80 metre tele ihtiyacımız olacaktır. Kullandığımız telin beher metresine karşılık 5 metre karelik bir yüzölçümü muhafaza altına alınacaktır.
Eğer kare şeklinde boyutları 40 ar metrelik bir alanı telle çevirirsek.. 1600 metre karelik sahaya kullanacağımız telin uzunluğu 160 metre tutacaktır. Bu sefer, harcanan telin her metresine karşılık, 10 metre karelik bir sahanın ihtiyacı cevaplandırılmış olacaktır.
Tel miktarını yalnız 80 metre arttırmakla. 1200 metrelik bir sahayı kazanmak imkânını elde edeceğiz.
Telin metre başına randımanında hizmet ölçüsünü değiştirerek ve harcadığımız miktarı çoğaltarak elde ettiğimiz fark, mikyas ekonomileri teriminn kapsamına giren bir sonuçtur.
ii) Bir firmanın maliyet ve üretim durumu, 117 No. lu şekilde gösterilmiştir.ŞEKİL: 117 – Ölçek yararlanmaları.
Dik eksen, ortalama maliyet değerlerini belirtmektedir.
Yatay eksende, üretim miktarları yer almıştır.
Başlangıçta, üretim miktarı q1 ve ortalama maliyet C1 dir.
Firma daha fazla faktör değeri bağlayarak yahut input ölçülerini değiştirip çoğaltarak üretimini ql den q2 ye geçirince, ortalama maliyet C2 ye düşmektedir. Ek input değerine oranla output farkının daha yüksek olması, maliyeti ucuzlatmaktadır.
Üretim birimi başına maliyetten sağlanan istifade, ölçek ekonomilerine diğer bir örnektir.
Eğer aksi durum bahis konusu olursa.. Üretim q2 den q1 e düşerken maliyet C2 den C1 e yükselirse, bu durum diseconomie veya eksi ekonomi terimile ifade edilmektedir.
Mikyas ekonomileri, bir firmanın iç bünyesinde veya bulunduğu endüstri kolunda husule gelmiş değişiklikler sonucu ifade içinde içten yararlanmalar veya içsel ekonomiler terimi kullanılmaktadır.
Ölçek ekonomileri, firma veya iş kolu dışındaki faktörlerin ve şartların gelişmesi sonucu ise, dıştan yararlanma veya dışsal ekonomiler denilmektedir.
Almancası : Einsparungen aus Massenproduk- tion.
Fransızcası : économies d'échelle, Gconomies de dimension.
İngilizcesi : economies of scale.
(Bk; içsel ekonomiler, dışsal ekonomiler, yatay temerküz, bütünleşme).