Yüklenirken Lütfen Bekleyiniz...

SİGORTA NEDİR?


Meydana gelmesi düşünülen zararların tazmini maksadıyla yapılan çift taraflı bir akittir. Bu akit ile sigortacı denilen kimsenin, bir prim karşılığında diğer bir kimsenin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan bir durumun (rizikonun) meydana gelmesi halinde tazminat vermeyi veyahut bir veya birkaç kimsenin hayat müddetleri sebebiyle veya hayatlarında meydana gelen belli birtakım hadiseler dolayısıyla bir para ödemeyi veya sair edalarda bulunmayı üzerine almasıdır.

Bu tanıma göre, sigorta akdinin başlıca unsurları sigortacı, sigorta ettiren, sigorta menfaati, tehlike ihtimali (riziko), sigorta bedeli (sigorta tazminatı), primden ibarettir.

a) Sigortacı; sigorta akdinin taraflarından biridir. Sigortalı adı verilen şahsa muayyen bir tehlikenin (rizikonun) gerçekleşmesi halinde uğrayacağı zararı tazmin etmeyi üstlenir.

Türkiye’de sigortacılık ile uğraşabilmek için anonim veya kooperatif şirket şeklinde kurulmuş olmak lâzımdır. Gerçek kişiler, diğer şirket çeşitleri sigortacılıkla uğraşamazlar. Yabancı sigorta şirketleri de, yerli sigorta şirketleri gibi sigortacılık yapabilirler; ancak yabancı sigorta şirketleri için bazı ek şartlar ileri sürülmüştür. Sosyal sigorta ile uğraşacak müesseseler hakkında kendi özel kanunları uygulanır.

b) Sigorta ettiren (sigortalı, lehtar) sigorta akdindeki diğer taraftır. Sigortacıya sigorta ettirdiği riziko karşılığında prim (sigorta ücreti) öder.

Sigorta ettiren, sigorta akdi boyunca sigorta ücretini (primi) zamanında ödemek mecburiyetinde olduğundan başka, sigortacıya hakikate uygun bilgi vermek, rizikonun gerçekleşme ihtimalinin artması halinde sigortacıyı durumdan haberdar etmek, korunma tedbirleri almak mükellefiyetindedir.

Sigorta akdinin muteber olabilmesi için sigorta ettirenin mümeyyiz ve reşit olması lâzımdır.

Umumiyetle sigorta akdini yapan ile menfaati sigortalanan kimse aynı olduğu halde bazı sigortalarda sigorta akdini yapan ile menfaati sigortalanan ayrı ayrı kimselerdir. Bu hale özellikle hayat sigortalarında ve ipotekli gayri menkullerin sigortalarında rastlamak mümkündür.

c) Sigorta menfaati, sigortanın konusunu teşkil eden şeydir. Bunun soyut olmayıp, .ekonomik ve ölçülebilir bir değeri olması lâzımdır. Türk hukukuna göre sigorta menfaati bir sigorta akdinde mutlaka bulunması icabeden bir unsurdur.

ç) Tehlike ihtimali (riziko), sigorta akdinin en önemli unsurlarından biridir. Esasen sigorta akdi, sigortalıyı tehlikenin gerçekleşmesinin sonuçlarına karşı korumak maksadı ile yapılır. Sigorta yönünden tehlike bahis mevzuu olabilmesi için aşağıdaki unsurların mevcut olması lâzımdır

—   Tehlikenin ileride husule gelmesi,

—   Muhakkak olmamak veya ne zaman husule geleceği bilinmemek.

—   Tarafların iradesi dışında bulunmak.

Ancak bu özellikleri haiz bulunsa bile her tehlikenin sigorta edilmesi mümkün değildir.

Tehlikenin sigorta edilebilmesi aşağıdaki üç şartın da bir arada varlığına ihtiyaç vardır.

— Tehlikenin belli bir frekans derecesi olmalı yani bu rizikoya belli bir ölçüde rastlanmalıdır.

— Tehlike dağınık olmalıdır. Tekmil topluluğu sarsan rizikolar sigortaya elverişli değillerdir. Örneğin ekonomik buhrana karşı yapılacak sigorta gibi.

— Hukuk bakımından tehlikenin sigortası mümkün olmalıdır. Kanun bazı tehlikelerin sigortasını yasaklamıştır. Nitekim umumî ahlâka aykırı fiillerden husule gelen rizikolar için durum böyledir.

d) Sigorta bedeli (sigorta tazminatı), sigorta akdinin esaslı unsurlarından biri olup, hasarın vukuu halinde sigortacının prim karşılığında ödemek mecburiyetinde olduğu meblâğı ifade eder.

Sigorta bedeli ekseriya bir miktar paradır. Lâkin bazı sigorta poliçesi hükümlerine nazaran, sigorta bedeli, aynen ifası lâzım gelen bir borç suretinde de olabilir. Örneğin, kırılan camın yerine yenisinin takılması veya hasara uğramış bir şeyin masrafı sigortacıya ait olmak üzere tamiri.

e) Prim (sigorta ücreti), tehlikenin gerçekleşmesi halinde, sigorta bedelini (tazminatını) karşılamak üzere sigorta ettiren tarafından sigortacıya defaten veya taksitle ödenen sigorta ücretini ifade eder.

Türkiye'de, sigorta endüstrisinin gelişmesini temin maksadıyla primin azaltılması veya çoğaltılması yolu ile sigorta şirketleri arasında rekabete girişilmesi, başka bir deyimle prim miktarının bir ticarî rekabet unsuru haline getirilmesi yasaklanmıştır. Sigorta nev'ilerine göre alınması icap eden prim miktarlarını gösterir tarifeler Ticaret Bakanlığı tarafından tesbit edilir.

Sigorta akdinin esaslı noktaları üzerinde anlaşma olduktan sonra tarafların karşılıklı ve birbirine uygun süratte iradelerini beyan etmeleri ile sigorta akdi vücut bulur. Sigorta akdinin sıhhati için hiçbir şekle uyulmak mecburiyeti yoktur. Hatta sigorta akitleri, pek çok zaman telefonla yapılır. Bu itibarla sigorta akdi poliçe tanzim edilmeden önce de mevcuttur. Ancak poliçe, tamamlanmış olan sigorta akdini tevsik eder.

Sigortacı, sigorta ettirene sigorta mukavelesi gereğince her iki tarafın haiz olduğu hak ve borçları gösteren ve kendi tarafından imza edilen bir sigorta poliçesi veya onun yerine geçmek üzere bir muvakkat sigorta ilmühaberini ekleriyle beraber vermeye mecburdur.

Poliçe ve ilmühaber sigorta ettirenin talebi üzerine nama, emre yahut hamile yazılı olarak tanzim olunabilir. Sigorta poliçesi ve ilmühaberin aşağıda yazılı hususları ihtiva etmesi lâzımdır.

1 — Sigortacının ve sigorta ettirenin ve varsa sigortadan faydalanan kimsenin ad veya soyadı veya ticaret unvanı ve ikametgâhları,

2 — Sigortanın mevzuu,

3 — Sigortacının üstüne aldığı rizikolarla bunların başlayacağı ve son bulacağı an.

4 — Sigorta bedeli,

5 — Primin tutarı ile ödeme zamanı ve yeri,

6 — Sigortacının üstüne aldığı rizikoların hakiki mahiyetleri tamamen tayine yarayacak bütün haller,

7 — Tanzim tarihi.

Sigorta poliçesi, yukarıda yazılı hususlardan başka Ticaret Bakanlığınca tasdik edilmiş ve zahmetsizce elenebilecek bir tarzda basılmış olan sigorta umumî şartlarını da ihtiva eder.

Tatbikatta, sigortası istenilen tehlikeyi dair elden geldiği kadar eksiksiz bilgi alınabilmesi ve sigorta poliçesindeki lüzumlu hususların noksansız bir şekilde doldurulması için sigortacı tarafından, sigorta ettirene «teklifname» denilen bir soru kâğıdı doldurtularak imza ettirilir.

Almancası : Versicherung.

Fransızcası : assurance.

İngilizcesi : insurance.

(Bk; hayat sigortası, aperitör).