Türk mevzuatında toplu iş uyuşmazlığının grev veya lokavt gibi toplu iş mücadelesine
varabilmesi için öncelikle uzlaştırma safhasından geçmesi gerekmektedir. Toplu pazarlığın bir
uyuşmazlıkla sonuçlanması üzerine durum bir tutanakla Çalışma Bakanlığına veya bölge
çalışma müdürlüğüne bildirilmekte, resmî teşkilât bu tutanağı aldığı tarihten itibaren 12
işgünü içinde bir uzlaştırma toplantısı tertipleyerek durumu taraflara bildirmektedir.
Uyuşmazlık halinde olan taraflar bu toplantıya gelmek ve ayrıca birer tarafsız aracı seçerek
göndermek zorundadırlar. Toplantıda resmî bir memur da hazır bulunmaktadır. Taraflarca
seçilen aracılar bu toplantıda üçüncü tarafsız aracıyı seçmeye çalışmaktadırlar. Bu seçim ilk
toplantıdan itibaren altı işgünü içinde yapılamadığı takdirde iş davalarına bakmakla görevli
yargı organı üçüncü tarafsız aracıyı seçmektedir. Böylece üç kişi den meydana gelen
uzlaştırma kurulu esas itibariyle onbeş gün içinde bir karara varmaya çalışmaktadır. Bu süre
tarafların anlaşması ile uzatılabilmektedir. Uzlaştırma kurulu çoğunlukla karar verebilmekte,
kurul taraflara yeni bir formül teklif etme yetkisine de sahip bulunmaktadır. Böylece Türk
mevzuatında ulaştırma ismi altında gerçekte bir arabulma müessesesi öngörülmüştür.
Nitekim kurula katılanlara da tarafsız aracı denilmiştir.
Uyuşmazlığın grev veya lokavta varabilmesi için uzlaştırma safhasından geçmesi zorunludur.
Şu halde uzlaştırma kurulunun verdiği kararlar, tahkimde olduğu gibi, tarafları
bağlamamaktadır. Uzlaştırma kurulu kararının taraflarca kabul edilmesi halinde kurul kararı
toplu iş sözleşmesi hükmüne girmektedir.
Uzlaştırma kurulları memleketimizde maalesef beklenen sonuçları verememişlerdir. Kurula
katılanlardan sadece üçüncü aracı gerçek anlamda tarafsız bir kişi olabilmiş, diğer iki üye ise
taraf aracısı niteliğinde kalmışlardır. Böylece uzlaştırma toplantısı toplu pazarlığın bir
uzantısından ibaret kalmıştır.
Bu yüzden batı ülkelerinde manevî otoritesini tarafsızlığından alan bu kurullar memleketimizde gerekli itibara kavuşamamışlardır.
Bununla beraber 1963 ten beri uzlaştırma kurullarına intikal ettikten sonra imzalanan toplu
sözleşmelerin sayısında devamlı bir artış kaydedilmiştir. Devlet Planlama Teşkilâtı tarafından
yaptırılan bir araştırmaya göre birinci dönem toplu iş sözleşmelerinin, yüzde 4.3 ü uzlaştırma
safhasında sonuçlanmış iken, dördüncü dönem toplu iş sözleşmelerinin yüzde 12.5i
uzlaştırma kanalı ile barışçı bir sonuca bağlanmıştır.