Bir Y tesadüfi değişkeninin zaman içinde, özellikle araları eşit zaman duraklarında aldığı değerleri bu durakların bir fonksiyonu olarak belirleyen diziye zaman serisi denir, r zamanın bir fonksiyonu olan V değişkeni Y=f(t) sürekli veya kesikli olabilir. Kesikli ise duraklar arasındaki uzaklık sıfırdan büyük, sürekli ise sıfırdır.
Zaman serilerinin tahlilinin en büyük faydası gelecekteki hareketleri önceden kestirebilmemize imkân vermesidir. Firma yaşantısını sürdürebilmek, sürekli gelişmesini sağlamak, yürürlükteki rekabete dayanabilmek için çeşitli plan ve programlara göre hareket etmek mecburiyetindedir. Üretim, stok, satış, finansman plan ve programları istikbale dönük iseler bir kestirme, tahmin işlemine dayanırlar.
Bu tahmin, aynı birimin çeşitli zaman noktalarında gözlenmesi ve meçhul zaman durağına ait bir projeksiyonun yapılmasıdır. Geçmişte gerçekleşmiş olaylara ve mevcut verilere bağlanması ya senelerin bilgi ve tecrübesine veya istatistik metodlara göre yapılabilir.
Yıl veya aylara göre düzenlenmiş bir iktisadî zaman serisinde çeşitli dalgalanmalar ve intizamsızlıklar görülür.
Çeşitli nedenlerin sebep olduğu bu hareketler dört grupta toplanır.
1. Uzun devre temayülü-Trend T
2. Konjonktürel dalgalanmalar K
3. Mevsim dalgalanmaları M
4. Tesadüfi veya Arizî dalgalanmalar A Aylar itibariyle verilmiş bir zaman serisi Y = T X K X M X A şeklinde
Yıllar itibariyle verilmiş bir zaman serisi ise
Y = TXK şeklinde
yazılır. Bu faktörlerden herhangi biri olayın aldığı kıymetlerin yükselmesi yolunda tesir ederken diğeri bunu şiddetlendirebilir, yavaşlatabilir veya azaltabilir.
İşte zaman serilerinin tahlilinden kasıt, bu dört faktörün hadise üzerinde ne derece etkili olduğunu araştırmaktır. Bunun için evvelâ trend bulunacak, bilâhare diğerlerinin olayı trend'den ne ölçüde uzaklaştırdığı ölçülecektir. Burada sadece trend değerler aslî kıymetlerle, konjonktür ve mevsim tesirleri ile 100 cinsinden ifade edilirler.
Almancası : Zeitreihen Analyse. /
Fransızcası : analyse de série chronologique.
İngilizcesi : time series analysis.
(Bk; en küçük kareler usulü, hareketli ortalamalar usulü, mevsim dalgalanmaları).