EMPERYALİZM NEDİR? Yazdır
Bir devletin diğer devletler aleyhine genişleyebilmek, onlara siyasi veya iktisadi gücünü kabul ettirebilmek için giriştiği girişimler ve izlediği politikadır. Siyasi emperyalizm ötedenberi mevcut olmuştur. Tarihte kendini güçlü gören her devlet siyasi nüfuz alanını genişletebilmek için harekete geçmiş, bu yüzden uzun veya kısa ömürlü birçok imparatorluklar kurulmuştur. Tarih boyunca devam eden ve birbirini eğemenlikleri altına almak için yapılan ve ekeseriya harplerle sonuçlanan bu teşbüslerde iktisadi nedenler yanında üstünlük hırsı ve hanedan kavgaları ile dini sebepler de rol oynamıştır. İktisadi anlamı ile emperyalizmin doğuşu oranında yenidir ve kapitalizmin gelişmesinden sonra ortaya çıkmıştır. 19. Yüzyılın liberal görüşlerinden hızını alan ve sanayi devriminin teknik gelişmelerinin bir sonucu olan kapitalist fabrika sanayii kısa sürede dünya pazarlarını ele geçirme mücadelesine girişmiştir. Bu mücadelenin iki yönlü sebeplerinden bahsetmik mümkündür. Gerçekten kapitalist ülkeler arasında bir yanda fabrika sanayiinin gerektirdiği ham madde kaynaklarını ele geçirebilme, öte yandan da imal edilen mallsrın uygun fiyatlarla satılmasına imkan verecek dış pazarlar edinebilme çabaları başlamıştır. Bu ülkelerin sömürgecilik siyasetine önem verdikleri görülmüştür. Savaşın sonunda kaybeden taraf yenilginin zararlarını telafi edebilmek ve yeni bir savaşa hazırlanabilmek için emperyalist bir politika takip ederken. savaşı kazanan taraf da kuvvetinden yararlanarak zayıf ülkeler üzerinde yeni imtiyazlar elde etmişlerdir. Mesela 1871'de Alsace ve Lorraine'i kaybeden Fransa, Afrika'da yeni sömürgeler arama politikasına önem vermiştir. Keza Rusya, İngiltere, Belçika ve Hollanda geri kalmış kıtalar ve ülkeler aleyhine devamlı şekilde emperyalist bir politika takip etmişlerdir. Fransız ihtilalinin hürriyetçi görüşlerinden de ilham almakla beraber Liberalizm cereyanı başka ülkelerin özgürlüklerine aynı derecede saygı göstermesini bitmemiştir. Aksine sanayi mallarının serbestçe ülkesine girmesini kabul etmeyen devletlere karşı çeşitli iktisadi baskılar uygulanmış, hatta harp edilmekten çekinilmemiştir. İngiltere'nin Çin'e karşı 1839 da ilan ettiği Afyon Harbi, Amerikalıların 1854'de Japon limanlarını topa tutmaları Açık Kapı siyasetinin silah zoru ile uygulanmasından başka bir anlam taşımamaktadır. Batılı ülkelerin 16. Yüzyıldaki bir imtiyazı söz konusu etmek suretiyle Osmanlı imparatorluğunu serbest bir pazar gibi kullanmalarının ve Kapitülasyonlar rejiminin da iktisadi bir emperyalizm olduğuna şüphe yoktur. Keza imparatorluğun son yıllarına doğru Batılı ülkeler tarafından yapımına girişilen demiryollarının da şarka doğru ilerleme politikasının bir sonucu olduğu şüphesizdir.
Almancası : Imperialismus.
Fransızcası : impérialisme.
İngilizcesi : imperialism.
(Bk; Afyon Harbi. Kapitülasyonlar, Açık Kapı Siyaseti).
