KOLKHOZ NEDİR? Yazdır

Sovyet Rusyada köylülerin ortaklaşa çalıştıkları bir tarım işletmesini ifade etmektedir. Köylüyü tarım kooperatifinin bir işçisi kabul eden siyasî rejim kolkhozlar vasıtasıyla tarım işletmeciliğini düzenlemiş bulunmaktadır (1922 tarihli Tarım Kanunu). Mahsul yılının başında kolkhoz arazisinin nasıl kullanılacağı merkezi • planlama teşkilâtı tarafından tespit edilmektedir. Kolkhoz idaresi buna göre yapılacak işleri düzenlemekte üyeler arasında işbölümü yapmaktadır. Sene sonunda elde edilen gelirden önce vergiler ödenmekte, tarımsal âletlerin kirası ve tohum bedeli ayrılmakta, geri kalan kısım kolkhoz idaresi tarafından ücretlere, sosyal masraflara (okul, dispanser, emeklilik ödeneği gibi) ve işletme fonlarına tahsis edilmektedir. Ücretlerin seviyesi köylünün vasıf derecesine göre değişmektedir. Kolkhoza mensup köylünün geliri sadece aldığı ücretten ibaret değildir. Ailevî ihtiyaçlarını karşılamak üzere kendisine verilmiş olan bazı mal ve hayvanların işletmesinden de gelir sağlaması mümkündür. Köylü çalışmalar dışında bin metre karelik bahçesinden ve ahırından elde ettiği mahsulü satma hakkına sahiptir. Ancak ahırında besleyebileceği hayvanların sayısı sınırlanmıştır. Meselâ 1935 tarihli kolkhoz statüsüne göre kümes hayvanları için bir sınırlama mevcut olmadığı halde, inek, koyun, arı kovanı sayısı tayin edilmiştir. Hayvancılığın teşvik edildiği bölgelerde bu sınırlar genişletilmektedir. Köylülerin ferdî üretimleri Sovyet Rusya ekonomisinde önemli bir yer işgal etmektedir, özellikle hayvan yetiştirme bakımından köylülerin ferdî teşebbüsünden geniş ölçüde yararlanılmaktadır. Sovyet Rusya'nın çeşitli bölgelerindeki kolkhoz'lar arasında teşkilât bakımından hemen hemen fark yoktur. Yapı tarzı, kullanılan malzeme değişmekle beraber, ortadaki su deposu etrafında toplanan silo, gübre ve makine depoları, kollektif hayvan ahırları gibi işletme binalarından sonra okul, dispanser, kreş, toplantı salonu gibi sosyal tesisler; onların etrafında da bahçe içinde evler yer almaktadır. 1922 tarihli tarım kanunu ile kurulan kolkhoz'lar Birinci Beş Yıllık Planın kabulünden sonra (1931) ciddî şekilde uygulanmıya başlamış ve köylüler en sert tedbirlerle bunlara girmeğe zorlanmışlardır. İkinci Dünya Harbine kadar hızla artan kolkhozlar daha sonraki yıllarda birleştirilmek suretiyle sayıca azaltılmıştır. Meselâ 1940 da 236.000 ne ulaşan kolkhhoz sayısı 1950 de 123.700 e ve 1958 de 67.100 e inmiştir.
Almancası : kollektivbetriebene Landwirt- schaft.
Fransızcası : kolkhoze.
İngilizcesi : kolkhose, collective farm.
(Bk; Kollektivizm, sovkhoze, sovnarkoz).