MÜKELLEF NEDİR? Yazdır

Kanunen kendisine vergi borcu isabet eden gerçek veya tüzel kişidir. Yükümlü kendi payına düşen vergi borcunu, kanunda belirtilen süre içinde ve uyulması gerekli şekil şartlarına uyarak (beyanname vs. gibi) ödemek zorundadır.

Örnek vermek gerekirse: Gelir Vergisinin yükümlüsü gerçek kişiler, Kurumlar Vergisinin yükümlü kurumlar; Veraset ve İntikal Vergisinin yükümlüyü karşılıksız (ivazsız) olarak bir iktisadi varlık elde eden kişiler. Gümrük Vergisinin yükümlü de vergiye tabi malı yurda getiren ithalatçılardır. Bu saydıklarımız kanunen vergi yükümlüsüdürler ve genel olarak yükümlü deyimile kanuni yükümlü kastedilir. Bununla beraber yükümlü deyimiyle yakın ilgisi olan ara yükümlü ve aracı ödeyici kavramlarını da açıklamakta yarar vardır.

Aracı yükümlü kendisi aslında kanuni yükümlü durumunda olan ve vergi borcunu ödedikten sonra piyasa mekanizmasından yararlanarak vergiyi başkasına yansıtan kişidir. Mesela gümrük vergisinin yükümlüsü olan ithalatçı vergiyi bizzat öder; fakat daha sonra piyasa şartları elverişli ise malın fiyatını yükselterek vergiyi tüketiciye yansıtır. Bu durumda ithalatçı ara mükellef, vergiyi nihai olarak yüklenen tüketici ise asli veya nihai yükümlüdür. Aracı yükümlüye vergi ödeyicisi. nihai yükümlüye ise vergi yüklenicisi de denir.

Ara ödeyici ise başka bir kimseye isabet eden vergi borcunu ödemekle sorumlu olan kişidir. Aracı ödeyici vergiyi kendi nam ve hesabına değil, fakat başkasının nam ve öder. Mesela fabrikasında çalışan işçilerin vergilerini kaynakta kesme yoluyla ücretlerinden kesen ve vergi idaresine yatıran işveren, mutavassıt ödeyicidir; asıl yükümlü ise bizzat işçilerdir. Fakat belirli durumlarda verginin aracı ödeyici tarafından ödenmesi büyük kolaylık sağladığı için vergi kanunlarında bu durumdaki kişilere önemli sorumluluklar yüklenmiştir, ara ödeyiciye vergi sorumlusun da denir.

Almancası : Steuerpflichtiger.
Fransızcası : contribuable.
İngilizcesi : tax-payer.