Bunlardan birincisi, toplum morfolojisi ve diğeri sosyal psikolojidir.
Morfolojik şemanın ana hatları şöyle özetlenebilir:
«Bütün toplumlar, heterojen tabakalardan meydana gelmektedir. Fertlerin ve ailelerin sosyal seviyeleri, bunların toplumda oynadıkları rolün etkisine göre değişmektedir».
«Üyelerinin hepsi hırsızlıkla geçinen bir toplum farzedelim. Bu toplum üyelerinin sosyal hiyerarşideki yerlerini, hırsızlık mesleğindeki ustalıkları tayin edecektir».
«Toplumun üst tabakaları durumlarını kuvvetlendirmeğe, ayrıcalıklarını korumaya, varlıklarını arttırmağa ve kendilerini alt kademelerdekinden ayırmaya çalışacaklardır».
«Alt kademelerdeki çoğunluk mensupları, üst tabakaya geçmeye çalışacaklardır. En üst tabaka yahut aristokrasi, kendi bünyesindeki zayıf hücreleri tasfiye edecektir. Alt kademelerin kuvvetli elemanları üst tabakaya geçerken, üst tabakalarda mevkilerini koruyamayanlar gerileyeceklerdir. Bu suretle seçkin insanlar kadrosu durmaksızın değişecek ve toplum tabakaları arasında sürekli eleman uygulaması olacaktır».
«Üst tabakanın, yahut aristokrasinin içindeki kişi ve aile hüviyetleri değişse bile bunlar toplumda daima bir azınlık oluşturacaktır».
«Eleman uygulamasında zemin hazırlayan mücadelelerde eşitlikten dem vurulmakla beraber, iktidarların değişmesi hiçbir vakit fertler arasında gerçek eşitlik sağlamayacaktır».
«Tarih, aristokrat tabakalarının birbiri ardına iktidar mevkiinden gelip geçmeleridir».
Sosyal psikoloji şemasının ana hatları da şöyle özetlenebilir:
«Büyük kütle hareketleri önce gerçekleştirilir ve sonra e post tahlillerle bunların rasyonelliği isbata çalışılır».
«Sosyal ve siyasî hayatın dış yüzüne aksetmiş, fikirlerin ve kavramların fiilî, değeri, yoktur. Çağdaş toplumdaki hürriyet, demokrasi ve eşitlik, diye adlandırılan, şeyler, Eski Yunanlıların ilâhları ve ilâheleri kadar gerçekle ilgili efsanelerdir».
«Siyasî ve dinî taassup, hem uygarlıkların çökmesine ve hem hayatiyet sahibi toplumların örgütlenmesine yol açar».
Pareto Sosyolojisi, Faşizm İdeolojisince benimsenerek doktrine sokulmuştur.
Almancası : Soziologie bei Pareto.
Fransızcası : sociologie de Pareto.
İngilizcesi : Paretian sociology.
(Bk; Vilfredo Pareto, Pareto Kanunu, Faşizm).