Sosyal planlama, sosyal kurumlar ve kaynaklarla ilgili olan geleceğe ait hareketler hakkında planlar yapmayı kapsar (C. Madge).
Bugün, iktisadî planlamanın en önemli yanlarından biri olan kalkınma planlaması, planların sadece iktisadî hesaplara dayandırılamayacağını da göz önüne alarak, sosyal planlamayı da kapsamaktadır.
Bu gibi durumlarda, sosyal planlama iktisadî planlamanın bir tamamlayıcısı olma niteliğini almakta ve toplumun iktisat dışı faaliyetlerinin planlanması anlamına gelmektedir.
Sosyal planlama fikrinin güçlenmeye başladığı dönem, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları arasındaki dönenidir. Bu güçlenmede Birinci Dünya Savaşının etkileri büyük olmuştur. Ortaya çıkan sosyal ve iktisadî bir reform ihtiyacı, kamu müdahalesine ve planlamanın önem kazanmasına yol açmıştır. İkinci Dünya Savaşı da bu eğilimleri pekleştirdi ve güçlendirdi. Savaştan sonra, uluslararası kuruluşların da çabalarile, sosyal planlama yaygın hale geldi.
Daha 1841 yılında, Friedrich List, ünlü Milli Ekonomi Doktrini yanında, maddi olmayan üretken güçlerin (teknik bilgi ve yetenekler gibi) geliştirilmesi üzerinde de durduğundan, sosyal planlamanın öncülerinden biri olarak düşünülmektedir.
Bazı yazarlara göre (meselâ, Diesing) bir planda yer alan kararlar (yatırımların önceliklerinin tespiti gibi iktisadi nitelikte olanlar da dahil olmak üzere), esas itibarile, sosyal değerlere dayanan politik kararlardır ve uzun vadeli siyasî et kilere de sahiptirler.
Myrdal, kalkınma planlarının dayandırıldıkları iktisadî modelin, sosyal bir modele dönüştürülmeden siyaset sonuçlarına yol açmayacağı görüşündedir.
Madge, günümüzde sosyal planlamanın iktisadî olmayan kısmının, iktisadî kararların sosyal davranışı ve sosyal davranışın da iktisadî kararları nasıl etkilediğini, önceden görme çabasında olduğunu belirtmektedir.
Geniş kapsamlı bir sosyal planlama fikrine karşı ideolojik açıdan birçok eleştiriler yapılmıştır.
Bu eleştirilerden biri, sosyal problemlerin çözümünde mühendislik tekniğinin kullanılamayacağıdır. Böyle bir yol izlemenin «tehlikeli bir hata» olduğu görüşü ileri sürülmüştür.
Bazılarına göre, sosyal planlama fanatizm ve tiranlık'ın başlangıcı olarak nitelendirilebilir.
Bu arada Kari Manheim ve Kari Popper'in sosyal planlama anlayışları üzerinde de kısaca durmakta yarar vardır. Manheim'e göre, Liberalizm planlı, düzenin iki şekli arasında bir geçiş aşaması olarak ortaya çıkmaktadır: Birincisi, Ortaçağ Hristiyan dünyasının düzeni; ikincisi, modern millî devlet içinde tutarlı ve koordine edilmiş sosyal teknikler sisteminin gelişmesinin bir sonucudur.
Mannheim'in planlama kavramı Kari Popper tarafından totaliter ve «ütopist» bulunmuştur. Popper, bunun yerine, kısmî metotlarla toplum yapısının değiştirilebileceğini savunmuştur. Diğer bir söyleyişle, toplumu bir bütün olarak yeniden düzenlemek isteyen reformlar yerine, kısmî bir «sosyal mühendislik tavsiye etmiştir».
Devam eden bu eleştiri ve tartışmaların genel bir sosyal planlama teorisi ortaya koymadığını belirtmek gerekir.
Bugün, genellikle, bölgesel planlama, şehir planlaması, kaynak planlaması gibi konular sosyal planlamanın inceleme alanına girmektedir. Bu konular hakkında ilgili maddelerdeki açıklamalara başvurulabileceğinden burada tekrarlamak istemiyoruz.
Almancası : Sozialplanung.
Fransızcası : planification sociale.
İngilizcesi : social planning.
(Bk; plan, planlama ve kalkınma, planlama ve kaynaklar, master plan, metropoliten planlama, refah planlaması, şehir planlaması ve bölgesel planlama).